Esta?firullah efendim!

Esta?firullah efendim!

?nsanlar aras? ili?kilerde ve günlük hayattaki konu?malarda nezaket ve görgü  kurallar? vard?r. Bu kurallar sa?l?kl?, huzurlu ve uyumlu bir toplum için vazgeçilmez ve kaç?n?lmaz bir önem te?kil eder. Nezaket ve görgü kurallar?na uymak ve onlara riayet etmek, yüksek edep ve güzel ahlak?n belirtileridir. Yani bir insan?n edebi ve ahlak? onun davran??lar?ndan, tav?rlar?ndan, hal ve hareketlerinden belli olur. ?nsanlar?n karakterlerini tahlil etmek ve onlar?n kültür derecesini ve asaletini tespit etmek için ba?vurulabilinecek güzel ve uygun bir ölçüdür.

Görgü kurallar?n?n ço?unun kayna?? Kur’an ve Sünnet-i Nebide köklenmektedir. Allah ve Rasulu insanlara günlük hayat?nda nas?l ya?amas? gerekti?ini aç?k bir ?ekilde ifadelendirmi?lerdir ve bu hususta teferruat?yla yön göstermi?lerdir. Uygulad???m?z baz? kurallar?n kayna?? bunun oldu?unun bilincine sahip olmasakta bazen, bu böyledir… Mesela Nur suresindeki:“Yabanc? evlere girdi?inizde, müsaade almadan ve selam vermeden içeriye girmeyiniz” veya Lokman suresindeki Lokman hekimin o?luna bulundu?u tavsiye ve nasihatlardan birinin: “Konu?tu?unda sesini yükseltme, alçak tut! Zira seslerin en çirkini e?e?in sesi (an?rt?s?) dir.” gibi bir çok yerde insanlara öneri ve tavsiyeler bunlardan birileridir. Kur’an-? Kerim i?te böyle edep ve ahlak misalleriyle doludur. Ba?ka bir örnek ise selamd?r. Selam?n hem Kur’an’da, hemde Sünnet-i Nebi’de yeri vard?r. Selam? yaymak sünnet oldu?u gibi, insanlarla konu?uldu?unda güzel ve kibar bir dille onlara hitap etmek de sünnetir. ?nsanlara hitap ederken ses tonu ne kadar önemli ise, ayn? zamanda seçilen üsul da çok önemlidir. Bir insana talimat verircesine yumu? buyurmak ayr?d?r, ona bir ricada bulunmak ayr?d?r. Burada söyleyi? ?ekli ve kullan?lan kelime seçimi mühimdir. Her kelime muhatab?n üzerine psikolojik aç?dan farkl? (olumlu veya olumsuz) bir etki yarat?r. “?unu yap!” demekle “?unu yapar m?s?n!” demenin aras?nda da?lar kadar olmasada, en az?ndan tepeler kadar fark vard?r. Ve neticede y?lan? deli?inden ç?kartanda bu üsluptür herhalde…

Görgü ve nezaket kurallar? aras?nda en önemli kurallardan biride “Te?ekkür etmek”tir. Size bir iyilikte bulunuldu?unda, bu iyili?e kar??l?k olarak edep gere?i “Te?ekkür ederim efendim!” diyerek sayg?n?z? ve görgünüzü orada ortaya koyars?n?z. Bu asl?nda böyledir ve daima da böyle olmas? gerekir. Gerçi günümüzde maalesef bunun uygulanmas?nada pek rastlayam?yoruz da… Te?ekkür bile s?ra d??? bir eylem olmu? ve birisine te?ekkür etti?inizde bazen ?a?k?nl?kla aval aval bakan gözlerle kar?? kar??ya kal?yorsunuz. Günümüzde ise te?ekkür eden ki?iye kar??l?k olarak yayg?n olan “Bir ?ey de?il!”, “Ben(de) te?ekkür ederim!” veya “Rica ederim efendim!” gibi cevaplar veriyoruz. (E?er akl?m?za gelirde cevaplarsak tabii ki. Çünkü bazen bilinçsizlikten, zihin ve dil tembelli?imizden dolay? bunu uygulamakta bile zorluk çekiyoruz.) Bugün durum böyle.

Eskiden ise insanlar aras?nda öyle nezaket kurallar? ya?an?rm??, öyle bir kibarl?k ve sayg? varm?? ki… ?imdi ise bundan eser kalmad?. Te?ekkür etmesini bilen insan?m?z?n say?s? azald?, kald? ki te?ekküre cevap verme f?rsat? bulunsun.

Biz bugün böyle cevap verirken, ecdad?m?z “Te?ekkür”e farkl? bir cevab? daha uygun ve isabetli görürmü?.

Atalar?m?z kendilerine te?ekkür eden insanlara kar??l?k “Esta?firullah!” derlermi?. Aç?klamas? ve sebebine gelince: Te?ekkür kelimesi Arapça dilinden türeyen bir kelimedir. Bunun asl? ?IN KEF RA kökünden gelmektedir ve mana bak?m?ndan ?ükür ve minnet anlamlar?na gelir. ?ükür ise s?rf Allah-u Teala’ya mahsus oldu?u için, dolay?s?lya insanlara, yani be?erlere ve mahlukatlara yönelik uygun bir ifade olmad??? için te?ekküre kar??l?k atalar?m?z “Esta?firullah!” diyerek cevap verirmi?. Yine Arapçadan gelen “Esta?firullah” fiilinin manas? ise: “Ben Allah’tan ma?firet (af) dilerimdir. Size te?ekkür eden bir insana siz kar??l?k olarak Allah’tan af dilemeyi uygun görüyorsunuz. Yani burada kar?? taraf “Esta?firullah” demekle, te?ekkürü kabul etmeyip red ediyor ve “Te?ekkürünüzü kabul edemem. Ben kim oluyorum ki, bana te?ekkür (ve ?ükür) ediyorsunuz? Ben te?ekküre lay?k de?ilim. As?l te?ekkür edilecek melce ba?kas?d?r, Allah-u Teala’d?r.” diye hem kendisini hemde muhatab?n? bu yad-? cemil (güzel hat?rlatma) ile yaradan? hat?rlat?yor, tatl? ve yumu?ak bir ikazda bulunuyor. O’nun s?fatlar?ndan biri olan E?-?ekur oldu?unu bilen yüce ecdad?m?z, yüce Allah’?m?z? bu yücelikle yücele?tirirmi? i?te…

Her ?eyden önce bu ifadenin alt?nda TEVH?D anlay??? yat?yor, ALLAH bilinci ve ?uuru yans?yor. ?slam dininin en mühim ve temel esaslar?ndan biri olan “El minnetu lillah”, yani “Minnet ancak Allah’ad?r” düsturu yatmaktad?r. ??te günlük hayatta Tevhid inanc?n? tatbik etmek, uygulay?p ya?atmak bu olsa gerek… Hayat?n her alan?nda ve har sahas?nda O’nu görmek ve O’nu bilmek. Varl???ndan ?ek ve ?üphe etmedi?imizi ve her?eye sebebiyet veren O’nun oldu?unu bu tür hareket ve davran??larla içimizde (ve d???m?zda) ya?atmak.

Çünkü bizim inanc?m?za göre her?eyin sebebi Allah’t?r. ?nsan ise sadece bir vas?tat?r. Bir ?eyi Allah’tan de?ilde kendisinden bilmek ise büyük bir tehlike ve korkunç bir gaflettir.

Bundan sonra bize te?ekkür eden muhatablar?m?za mümkün mertebe te?ekkür ve tevazu sözü olan “Esta?firullah!” diye tevhid anlay???m?z? nezaketle birle?tirip dile getirmeye özen gösterelim. Ayn? zamanda yaradana kar?? olan kulluk görevimizi yerine getirmi? oluruz ve neticede a?z?m?zdan manal? ve bereketli bir söz ç?km?? olur.

“Esta?firullah efendim!”Ne derin bir mana, ne fevkalade bir edep ve ahlak anlay???… Subhanallah! Bu bilgiyi benimle payla?t???n?z için sizlere te?ekkür ederim efemdim! ?ükran?m?n cevab?n? ise sizlerin takdirine b?rak?yorum…

 

Selma Öztürk

oeztuerk.s@gmx.de

Publiziert in der Ayasofya 37, 2011