Ma?aallah Efendim, ?n?aallah Efendim!

Ma?aallah Efendim, ?n?aallah Efendim!

 

Lisanlara bakt???m?zda ve lisan tahlilinde bulundu?umuzda her lisan?n kendine göre bir olu?umunun ve bir mant???n?n oldu?u farkederiz. Baz? lisanlarda mevcut olan kelime ve kavramlar, ifadeler ve sözler ba?ka lisanlarda bulunmamaktat?r. Bu bilim dallar?nda da böyledir. Mesela t?pç?lar?n kendilerine has özel terimleri vard?r. Hukukçular ve psikologlar da kendi meslek alanlar?nda özel kavramlar bilir ve kullan?rlar. Böyle bir (Almancada Fachsprache dedi?imiz) özel “bilim” dili ?slam dininde de mevcuttur asl?nda… Asl?nda. Müslümanlar?n da kendilerine mahsus bir özel “?slam dili” vard?r. Lakin bu günümüzde bizler taraf?ndan pek kullan?lmaz, o ba?ka… Burada bu konuyla ilgili baz? seçkin misaller verelim, fakat en önemli olan iki ana kavram üzerinde biraz durup onlar? özellikle tahlil edelim, efendim!

 

Yaradana kar?? olan ?ükür ve minnet borcumuzu “Elhamdulillah” kavram?yla dile getiririz. El- Hamd, yani övmek manalar?na gelen bu kelime, bizleri mütemadiyen (sürekli, aral?ks?z) yaradan?n kim oldu?unu ve yeryüzündeki bütün nimetlerin kimden geldi?ini hat?rlat?r.

 

Bundan ziyade bir de çok önemli ve kullan?lmas? gereken ba?ka bir cümle daha vard?r: “Ceza k’Allahu hayran”. Bir hadise göre Peygamber Efendimiz bir insan?n ba?kas? taraf?ndan bir iyilik gördü?ünde ona ?ükran?n? ifadelendirmek için bu cümleyi kullanmas?n? tavsiye ediyor. “Ceza k’Allahu hayran”, “Allah senin kar??l???n? hay?r ile versin”. Veya “Allah sana hay?rla kar??l?k versin.” anlam?na gelir. (Buradaki Arapça olan ceza kelimesi bizim bugünkü kulland???m?z türkçedeki cezayla ayn? manaya gelmemektedir. Ceza kelimesi arapçada kar??l?k manas?n? ta??r ve ilave edilen kelimeyle anlam? tamamlan?r.) Günlük hayat?m?zdaki ili?kiler veal?? veri?lerde de bu cümleyi kullan?p tatbik etmeyi tavsiye ederim. Peygamber sünnetini yerine getirmi? oluruz.

 

Gelelim en önemli iki cümleye. Bunlar “Ma?aallah” ve ?n?aallah” cümleleridir. Bizler bu iki cümleyi belki kelime olarak biliriz, fakat bunlar birer kelime de?il, cümledir. Ma?aallah ve ?n?aallah cümlelerinin kullan?lmas?n?n önemli ve gerekli oldu?unu Kehf Suresinden ö?renmekteyiz. Kehf Suresi malum Kur’an-? Kerim’in 18. suresidir ve Arapçadan ma?ara demektir. Bu surede Allah-u Teala üç çe?itli k?ssalardan (hikayelerden) bahseder. Bunlar?n ilki Ashab-? Kehf k?ssas?d?r, yani ma?ara arkada?lar? (Siebenschläfer) diye adland?r?lan gençlerin hikayesidir. ?kinci hikaye ise iki bahçe sahibi olan bir adam?n ve onun arkada??ndan bahseder. Üçüncü ve son hikaye ise Hz. Musa ve H?z?r Aleyhisselam’?n hikayesidir. Kehf Suresinin iki önemli ayeti vard?r ki, bunlar göze çarpmakta ve dikkat çekmektedir. Bu ayetlerin ilkinde Allah, u Teala ?öyle ifade buyurmaktad?r: “Sen bir i? yapaca??n zaman (veya bir i? hakk?nda), ‘Ben bunu yar?n yapaca??m’ deme. Ancak ‘?n ye?a Allah’ demekle yap. “ Bu ayetten anla??l?yor ki, insano?lu yapt??? her i?inde s?n?rl?d?r ve yapt??? her i?te O’nun (Allah’?n) izni olmadan hiç bir eylemde bulunamaz. Tabii ki bu yüklü ifadeyi tam olarak anlamak için onun (k?r?k) manas?na bakmam?z gerekir. ?n?aallah Arapça bir cümledir ve üç kelimeden olu?ur. Bunlar ?n, ?ae ve Allah kelimeleridir. ?n, e?er manas?na gelir. ?ae ise bir fiildir ve dilerse anlam?na gelir. (Asl?nda mazi yani geçmi? zamanda kullal?lan bir siygad?r). Cümlenin sonunda da Allah kelimesi yer almaktad?r. Bu kelimenin ne anlama geldi?inin izahat?na da san?r?m gerek yoktur… Burada Allah-u Teala’n?n bizlere bildirmek istedi?i önemli husus ?udur: Yapt???n?z ve giri?ti?iniz i?lerde, o i?lere ba?lamadan önce daima “?n?aallah” diyerek ba?lay?n. “Bu i?i yapaca??m” demeyin. “Allah dilerse” ilavesiyle yapaca??m diyerek cümlenizi tamamlay?n. Ayn?s? yine Ma?aallah cümlesi için de geçerlidir. Ma?aallah demek ise, Allah’?n istedi?i/ arzulad??? ?ey/i? anlam?na gelir.

 

Bahçe sahibi adam?n hikayesi ise k?saca ?öyledir: Vedrib lehum meselen reculeyni… diye. Zaman?nda iki tane adam varm??. Bu adamlar?n birisinin iki tane bahçesi varm??.  (Allah, B?Z ona iki tane bahçe verdik diyor). Adam kendine ait olan bir nehirin de akt??? üzüm ve hurma bahçelerinin semerelerini görünce, kibirlenmi?, böbürlenmi? ve yaradan? unutmaya ba?lam??, O’nu inkar etmi?. Bu sefer di?er adama kar?? bir konu?ma esnas?nda mal?n?n çoklu?uyla övünmü?. Bahçesine girdi?inde kendi kendine “Bu bahçem ebedi ve kal?c?d?r, onun yok olaca??n? hiç zannetmiyorum.” demi?. Bu kibirlenmesinden ve Allah’? unutmas?ndan dolay? bahçe sahibi adam Allah taraf?ndan cezaland?r?lm?? ve Allah ona daha önce vermi? oldu?u o bahçe nimetini harap etmi?. Di?er adam ise ona kar?? tatl? bir ikazda bulunumu? ve ke?ke bahçene girdi?inde “Ma?aallah”deseydin demi?. Adam?n buradaki uyar?c? ifadesi çok önemlidir: Ke?ke bahçene girdi?inde “Ma?aallah” deseydin diyor. Derin tefsire girmek istemiyorum. Bu k?ssa her tefsir kitab?nda bulunup, okunabilir. Fakat tekrar yaz?m?z?n ana konusunu hat?rl?yacak olursak, “?slam dilinden” bahsetmi?tik. Yani bir müslüman?n sürekli kullanmas? gereken kelime ve cümlelerden birisi de hiç ku?kusuz “Ma?aallah”d?r. Gördü?ümüz her ?eyde, ve bilhassa güzel ?a?k?nl?k veren ?eylerde derhal “Ma?aallah” diyelim ve o ?eyin kimin taraf?ndan meydana geldi?ini hat?rl?yal?m: Made or created by Allah. Lisan s?rf ö?renmekle ö?renilmez efendim. Lisan tatbik ister. Bir lisan? ne kadar da ö?renip gramerini bilseniz de, o lisan? konu?up, telaffuz edip, dilinizi al??t?rmad???n?z müddetçe, o lisan? ö?renmekte zorluk çekersiniz. Bu uygulama demin bahsetti?imiz “?slam dili” için de geçerlidir. Dilimizi bu tür kelime ve kavramlara al??t?ral?m. Günlük hayat?m?z? bu tür ifadelerle zenginle?tirmeye ve bereketlendirmeye gayret gösterelim. Eminim bereketi hayat?m?za yans?yacakt?r.

 

Selma Öztürk

oeztuerk.s@gmx.de

Publiziert in der Ayasofya 36, 2011